Bayburt İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü

Coğrafi İşaretli Ürünler- Yöresel Tatlar

COĞRAFİ İŞARETLİ ÜRÜNLER:

Bayburt Balı 

1500-2500 m yüksekliğe varan üretim alanları, çiçek florasının çok zengin oluşu, çevresinde kirliliğe meydan verecek her hangi bir faaliyetin olmayışı, Kaçkar Dağları, Soğanlı Dağları, Mescitli Dağları, Kop Dağları gibi tamamen kırsal alanlarda üretiminin yapıldığı, hiç bir katkı maddesinin olmadığı % 100 doğal bal.

BAYBURT BAL I1.jpg

Ehram ve Ehram Ürünleri 

Bayburt el sanatlarında ihram önemli bir yer tutar. Yörede ihram veya Ehram olarak tabir edilen, tamamen yünden ihram tezgahında dokunmak suretiyle hazırlanan ve Bayburt’ta bayanların örtünmek amacıyla kullandığı yerel bir giysidir. Eski bir Türk geleneği olan ihram dokunma sanatının tarihi Bayburt’ta eskilere dayanır. Ham maddesi Koyun yünü olan ihram genç kızların ve kadınların maharetli ellerinde bir sanat eseri olarak şekil bulur ve dokunur. İhramda renk çok önemlidir. Genelde beyaz genç kızların, mor, boz orta yaştaki kadınların, mor-siyah ihram ise yaşlı kadınların tercih ettiği ihramlardır. 1,5X2 metre ebadında yapılan ihram için temizlenmiş yaklaşık 2,5 kg. koyun yünü gereklidir. Günümüzde ihram olayı eskisi kadar fazla kullanılmadığı için asıl görevi olan örtünme yanında yatak örtüsü ,modern ize edilmiş kadın giysileri (Yelek, heybe, şal, fular, v.s). kravat gibi gayelerle de kullanılmaktadır. İhram, renkleri yanında üzerlerinde bulunan desenlerle adlandırılır. Bunlar Arı dala ters kondu, Pirinç deni, Elma şeleği, Kar tanesi, Çark yıldızı, Uçan kuşlar, Gordo, Mercimekler ve Elifler v.b. gibi. Bayburt’ta bayanların örtünmek amacıyla kullandığı yerel giysidir. Günümüzde ihram eskisi kadar fazla kullanılmadığı kendi tasarım ve üretimimiz olarak yatak örtüsü, masa örtüsü, modernize edilmiş kadın giysileri (yelek, şal, fular, , şapka vs.) kravat ve çanta gibi aksesuarları üretilmektedir.
EHRAM.JPG

Bayburt Taşı 
Bayburt Taşı, sertliğinin az olması ve ince taneli olması dolayısıyla kolay işlenmesi nedeniyle ev, duvar, köprü ve mezarların yapımında, cami ve evlerin dış cephe kaplamalarında, dekoratif amaçlı ürünlerde ve çeşitli hediyelik eşyalarda kullanılır. Yöredeki başlıca sahalar Toptepe, Sırataşlar, Gevenli, Konakdağ ve Gümüşdamla taş ocaklarıdır. Bayburt Taşı; sarı-beyaz renkli, bazen beyaz zeminde yeşil benekli, bazen de sarı ve yeşil dalgalanmalı renk karışımında gözlemlenen, yapı taşı olarak kullanılan malzemesi tüfit olan, sertliği az (mohs-skalasına göre 2-3) ve ince taneli olması dolayısıyla kolay yontulabilen, yumuşak, özellikle kaplama taşı olarak kullanılan doğal taştır. Bayburt Taşının sarı ve beyaz renkte olanları yapılarda kaplama taşı olarak kullanılır. Kalınlıkları 10 cm, uzunlukları 30-40 cm, genişliği 20 cm olanlar ise yapı taşı olarak kullanılır. Suyu emme özelliği fazla olduğundan ani ısı değişimine sahip ortamlarda tercih edilmez, beyaz çiçeklenme ve kavlama yapar. Bayburt Taşı çıkarıldıktan sonra güneşi görmeden yapılacak ince işlemecilik taşa ayrı bir güzellik katmaktadır. Zira ürünün esas kullanım alanı ince işlemeciliğin yapıldığı iç mekan dekoratif ortamlardır.

BAYBURT TAŞI 1.jpg

* Ekşi Lahana

Kullanılan malzemeler : 250 gr. parça et veya kavurma, 1 kg. ekşi lahana (salamura) 1 su bardağı bulgur, 2 yemek kaşığı börek yağı, 1 adet kuru soğan (orta) , 1 çay kaşığı kırmızı biber, 2 yemek kaşığı salça (domates) , 1 tutam tuz. 
Hazırlanışı : Su ile et yaklaşık 20 dk. haşlanır. Önce üzerine bulgur ilave edilerek bir taşım kaynaması sağlanır, sonra küçük küçük doğranmış ekşi lahana ilave edilir. Bir başka kapta soğanlar pembeleşinceye kadar yağ, kırmızıbiber, salça karıştırılarak pişirilir. Bu karışım ekşi lahananın içine konulur. Kavurma ile pişirilerek bu aşamada karışım ilave edilir ve yaklaşık 45 dakika pişirilir. Bir müddet dinlendirildikten sonra servis yapılır. 
eşki lahana yeni tescillendi.jpg

* Lor Dolması 

Kullanılan malzemeler : 1 kg. taze lor (çökelek) , 1 su bardağı bulgur, 2 adet yumurta, 1 su bardağı süt kaymağı, 4 kaşık tereyağı, dargın, 1 kg pancar yaprağı veya evelik, 1 deste taze soğan (kuru soğanda olabilir) , tuz 
Hazırlanışı : Yapraklar yumuşaması için kaynar suda bir taşım haşlanır. Taze lor içerisine yumurta, süt kaymağı, haşlanmış bulgur, ince doğranmış taze soğan, sıkılarak yaprağa sarılır. Yağlanmış tepsiye düzgün bir şekilde dizilir üzerine yarım su bardağı su veya süt ilave edilerek orta sıcaklıktaki fırında pişirilir. Servis yaparken üzerine eritilmiş tereyağı dökülür. Servis yapılır. 
LOR DOLMASI.jpg

* Süt Böreği 

Kullanılan malzemeler : 1 su bardağı süt veya yoğurt, 1 su bardağı su, 1 su bardağı tereyağı, 3 adet yumurta, 250 gram kavrulmuş fındık, 3 su bardağı süt 
Hazırlanışı : Yumurta, bir su bardağı süt veya yoğurt, su, karbonat ve tereyağı karıştırılır. Üzerine un ilave edilerek baklava hamuru gibi bir hamur yapılır. 14 – 15 parçaya ayrılıp 15 dakika kadar dinlendirilir, ince olarak açılan yufkalar yağlanmış tepsiye teker teker dizilir. Her üç dört yufka arasına dövülmüş fındık serpilir. Bu şekilde bütün hamur bitinceye kadar yufkalar açılıp tepsiye serilir. Yufkanın açılması tamamlandıktan sonra istenilen şekilde kesilerek üzerine biraz tereyağı dökülür ve orta sıcaklıkta bir fırında hamur pembeleşinceye kadar pişirilir. Kızarmış börek fırından çıktıktan sonra, pişirilmiş süt üzerine ilave edilerek tadı ayarlandıktan sonra elde edilen süt şerbeti ılık olarak üzerine dökülür. 
Bayburt_sut_-Boregi (1).jpeg

* Tatlı Çorba 

Kullanılan malzemeler :kg. kurutulmuş kuşburnu veya ½ kg. kuşburnu marmelâdı, 100 gr. kuru üzüm, 1,5 kg. toz şeker , ½ kg. yarma (gendime) , 100 gr. incir (istenirse) , 100 gr. kuru fasulye, 100 gr. kayısı, 100 gr. erik (istenirse) , 250 gr. fındık, 1 su bardağı un ve tuz. 
Hazırlanışı : Kuşburnu iyice pişirilerek ezilir önce süzgeçten sonra elekten geçirilerek süzülür. Başka bir kapta iyice pişirilen yarma ve önceden pişirilen fasulye süzülen suya katılır, un su ile karıştırılarak bulamaç halinde üzerine ilave edilir bir taşım kaynatılır. Başka kapta diğer malzemeler (kayısı, üzüm, erik, incir) pişirilerek şekerle birlikte karışıma ilave edilir ve bir taşım kaynadıktan sonra, soğumaya bırakılır. İyice soğutulan tatlı çorba üzerine fındık serpilerek servis yapılır.
BAYBURT TATLI ÇORBA.JPG

* Kete

Kullanılan malzemeler: 1 adet yaş maya 1 tatlı kaşığı toz maya, 3 su bardağı süt, 1,5 su bardağı zeytin yağı, 3 yemek kaşığı tereyağı, 2 yemek kaşığı margarin, 1 kahve fincanı şeker, 1 adet yumurta, tuz, un kontrolü sizde olacak.
Hazırlanışı : Öncelikle yaş mayayı ve toz mayayı bir su bardağı ılık suyla eritelim. Hamurumuz için bir geniş kaba tereyağı margarini eritin üzerine zeytin yağı şekeri koyun. Ocakta ılıtalm. Sıcak olmasın parmak testi yapın parmağımızı yakarsa soğutun hamur tutmaz geniş yoğurma kabına göz kararı unu dökün. önden az koyun sıvı miktarını kaldırana kadar un ekleyin. Ortasını açın yumurta akı tuz mayayı ılık sütlü karışımı dökün ve karıştırın hamur yapışmaması için. Hamurun üstüne az zeytin yağı sürün ve üstünü kapatın hava almasın. Hamuru iyice sarın mayalanması ve kabarması için dinlendirin. Geniş bir teflona tavada tereyağı ve margarin eritin zeytinyağını koyun üzerine unu ekleyin aynı helva kavurur gibi kavurun. Ve soğumaya bırakın. Şimdi mayalanan hamurumuzu alalım mandalina büyüklüğünde koparalım soframıza un serpelim önce merdaneyle sonra oklavayla açalım ne kadar açılırsa açın bir kenarını tutup hamurun üstüne doğru koyun size doğru olan kenarına iç harcımız'dan koyun bol olsun ve ne sıkı ne gevşek olmayacak şekilde sarın. Sonra bir ucundan tutup elinize hafif sıkıp uzatın ve sarın kalan ucu hafifçe kaldırıp atına koyun ve eline bastırın biraz inceltin. Sıraya hamurumuz biten kadar tepsilere yapın. Üzerine yumurta sarısı az zeytinyağı koyun. 180 derece üzeri kızarana kadar pişirin. Fırından çıkarılarak servise hazırdır.  


BAYBURT KETESİ 1.jpg

* Kavut Çorbası 
Kullanılan Malzemeler: 
150 gr. kavut, 150 gr. dondurulmuş kavurma eti, 100 gr. tereyağı, 1 tatlı kaşığı tuz

Hazırlanışı: Kavut, tereyağında helva kıvamına gelinceye kadar kavrulur. Kavurma eti eklenir. Etin donmuş yağları iyice çözülünceye kadar kavrulur. 1 lt. kadar su eklenip karıştırılır. Daha sonra tuz eklenir birkaç taşım karıştırılır.  İyice kaynamaya başladıktan sonra ateşin altı kısılır ve 2-3 dk. kadar daha bu şekilde pişirilir. Ateşin altı ve tencerenin kapağı kapatılır. Kısa bir süre dinlenmeye bırakılır ve sıcak olarak servise sunulur.
Not: Kavut, kavrulmuş buğdayın öğütül haline denir.
KAVUT ÇORBASI 1.jpg


* Yalancı Dolma 

Kullanılan malzemeler :½ kg. lahana yaprağı, 2 su bardağı bulgur, 250 gr. parça et veya kavurma, 2 yemek kaşığı salça, 150 gr. tereyağı, 2 çorba kaşığı un, 1 adet kuru soğan (büyük) , tuz ve kırmızıbiber. Hazırlanışı : Önce bulgur, pilav gibi pişirilir, lahana yaprakları ise sıcak su ile haşlanır, pişirilmiş bulgur içerisine 2 çorba kaşığı un karıştırılır. Dolma iç hazırlanarak yapraklara sarılır. Başka bir kapta soğan pembeleşinceye kadar kızartılır. Üzerine parça etler eklenerek pişirilir. Sonra dolmalar eklenir. Kavurma ile pişiriliyorsa dolma ile birlikte kavurmalar konulur. 2 bardak su birkaç taşım pişirilir. Servis yapılır. 
YALANCI DOLMA.jpg

 

* Karapancar Yemeği

Kullanılan Malzemeler:1 büyük tabak kuru evelik, 1 adet büyük kuru soğan, 1 çay bardağı pilavlık bulgur, 1 su bardağı yeşil mercimek, 1 yemek kaşığı salça, Tuz, Pulbiber, Yarım çay bardağı sıvı yağ
Hazırlanışı:Kuru evelikleri haşlayıp süzün. Haşladığınız evelikleri küçük küçük doğrayın. Bir tencereye soğanı, salçayı ve yağı koyup kavurun. Tencereye evelikleri ekleyip 4 su bardağı kaynar suyu koyup, bulguru, yeşil mercimeği, pul biberi ve son olarak tuzunu ekleyip pişmeye bırakın. Sıcakken servis edin.
Kara Pancar.jpeg

*Aydıntepe Şeker Fasulyesi

Aydintepe_Seker_Fasulyesi.jpeg


YÖRESEL TATLAR

* Galacoş Yemeği

Kullanılan malzemeler :250 gr yeşil mercimek, 200 gr. tereyağı , ½ kg. kıyma, 1 adet soğan (irice) , 2 kaşık salça, 250 gr. gurut (kurutulmuş ayran süzmesi) veya yoğurt süzmesi. 
Hazırlanışı :Mercimek, et, soğan, salça ve yağ ile birlikte mercimek suyu çekinceye kadar pişirilir. Diğer taraftan gurut veya yoğurt süzmesi sulu bir kıvama gelinceye kadar sıcak suyla ezilerek kaynama noktasına kadar ısıtılır. Kaynamamasına özen gösterilir, kaynama olursa çökelek haline gelir ve kullanılmaz, hazırlanan bu eriyik önceden tabağa doğranan bayat ekmekler üzerine dökülür. Üzerine de bol yağlı mercimek ilave edilerek servise sunulur. 
Galacoş.png
  

* Tel Helvası 

Kullanılan malzemeler:250 gram tereyağı, 3 su bardağı un, 1 kg. toz şeker, 1 adet limon. 
Hazırlanışı :1 kg. şekere, 2 su bardağı su konulup kaynatılır. Üzerine bir miktar limon sıkılır. Şeker hafif kırmızı renge gelince bir kaşık kadar bu şekerli sudan soğuk su içine dökülür, katı hale (ağda) gelirse helvanın ağdası olmuş demektir. 250 gram yağla kavrulan un büyükçe bir tepsi içinde soğutulur, soğutulan ağda beyaz bir renk alıncaya kadar yoğrulur. Sonra iki ucu birleştirilerek simit şekline getirilir tepsideki soğutulmuş, kavrulmuş un içerisine konulur üzerine kavrulmuş un dökülür ve 3 – 4 kişi tarafından kenarlara doğru çekilerek halka büyütülür. Bu halka ikiye katlanarak tekrar aynı işlem yapılır, katlar incelinceye kadar çekilir, tel tel olan katlar kopartılarak servis yapılır. 
b9469556-8b4b-4351-8ee6-84ec8b345141.jpg



* Tandır Ekmeği

Kullanılan malzemeler: 5 kg un, 1 paket kurumaya, 1 yemek kaşığı tuz, 1 yemek kaşığı şeker
 Hazırlanışı : Öncelikle mayayı ılık suda eritin. Ardından una ekleyin. Tuz şekeri de ekleyip bir güzel yoğurun ve hamuru dinlendirin. Sonra tandırı bir güzel yakıp odun köz halindeyken hamurdan isteğe göre parça parça yumaklayın. Daha sonra ekmeği oklava yardımıyla açın ve tandırın duvarına tek hamle ile yapıştırın. Kızarınca ekmeğin alt kısmından tutup çekin.
Bayburt-Tandir-Ekmegi (1).jpeg

* Bayburt Tava 

Kullanılan malzemeler: Yarım kilo kuşbaşı et, 4 patates, 3 sivri biber, 2 domates, 1 yemek kaşığı salça, 1 su bardağı su, karabiber, tuz, biraz tereyağı
Hazırlanışı : Kuşbaşı etlerimizi haşlıyoruz bir kenara alıyoruz. Patatesleri de soyup küp küp doğruyoruz ve onları da yağda kızartıyoruz. Aynı şekilde biberleri de doğruyoruz. Kızarttığımız patatesleri tencereye ekliyoruz üzerine haşlanmış kuşbaşı eti sonra kızarttığımız biberleri de ekleyip domatesleri küp küp doğrayıp üzerine ekliyoruz. Sosu üzerine gezdirip biraz tereyağı üzerine ekleyip parlak kağıt kapatıp fırına veriyoruz. 25 dk sonra parlak kağıdı alıp 5 dk bekliyoruz. Servise hazır.

bayburt-tava_2598391_1200x627.jpg